Krótka Historia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaworznie

 

W rok po zakończeniu II wojny światowej, 17 kwietnia 1946 roku, ogłoszony został Dekret o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi. Uznawał on biblioteki i ich zbiory za narodowe mienie kulturalne, powoływał krajową sieć bibliotek powszechnych, ogólnie dostępnych (gminnych, powiatowych, wojewódzkich). Dekret ten miał historyczne znaczenie, stworzył podstawy prawne i finansowe umożliwiające organizację polskiego bibliotekarstwa. W całym kraju zaczęły powstawać biblioteki publiczne.

Miejska Biblioteka Publiczna została w Jaworznie utworzona dnia 16 stycznia 1949 roku. Powstała  na mocy Uchwały nr 269 Miejskiej Rady Narodowej w Jaworznie z dnia 21 czerwca 1948 roku zatwierdzonej Uchwałą nr 509 Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Chrzanowie z dnia 1 sierpnia 1948 roku.

Nowopowstała biblioteka otrzymała bardzo skromny lokal przy ulicy Mickiewicza 1 o powierzchni 24 m2  i zatrudniała trzech pracowników na 2 ½ etatu.

W pierwszym roku działalności jaworznickiej biblioteki księgozbiór liczył 2137 woluminów. Wraz z powstaniem Miejskiej Biblioteki Publicznej rozpoczęto starania mające na celu utworzenie w Jaworznie sieci bibliotecznej. Początkiem lat pięćdziesiątych zaczęły powstawać w poszczególnych dzielnicach miasta pierwsze filie biblioteczne: Bory (1955r), Dąbrowa Narodowa (1957r.), Długoszyn (1957r.), Niedzieliska-Gigant (1957r.), Szczakowa (1956r.), a w kolejnych latach następne: Byczyna (1977r.), Ciężkowice (1973r.), Góra Piasku (1988 r.), Jeleń (1977r.), Jeziorki (1979r.), Osiedle Stałe (1970r.), Podłęże I (1966r.), Podłęże II (1990r.), Podwale (1973r.) Stara Huta (1977r.), Szpital (1976r.) Niestety żadna z nowych placówek nie dysponowała odpowiednim lokalem. Mieściły się one w prywatnych budynkach gdzie rzeczą nagminną był brak zaplecza socjalnego dla pracowników, brak centralnego ogrzewania, złe oświetlenie.

Również biblioteka centralna pracowała w bardzo złych warunkach. Funkcjonowała przy ulicy Mickiewicza 1 do 1967 roku, wówczas to decyzją specjalistów z Politechniki Krakowskiej została zamknięta ze względu na nadmierne przeciążenie stropów. W listopadzie 1967 roku Biblioteka Główna MBP w Jaworznie otrzymała nowy lokal w dzielnicy Osiedle Stałe. Był to pierwszy lokal w pełni odpowiadający potrzebom zarówno czytelników jak i pracowników. Przeniesiona biblioteka posiadała teraz powierzchnię 220 m2 , możliwe stało się utworzenie osobnego oddziału dla dzieci oraz czytelni z 35 miejscami dla czytelników. Zmieniono system wypożyczeń - wprowadzono wolny dostęp do półek.

W 1969 roku biblioteka decyzją władz Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Jaworznie otrzymała lokal z przeznaczeniem na działalność biblioteczną w centrum Jaworzna przy ulicy Mickiewicza 2 w budynku Miejskiego Domu Kultury, wcześniejszej siedzibie jaworznickiego Sokoła. Początkowo utworzona została Filia nr 1, która otrzymała nowy księgozbiór w ilości 43.180 woluminów i stała się z czasem Biblioteką Główną powracającą do centrum miasta wraz  z administracją, a w Osiedlu Stałym powstała filia biblioteczna, która przejęła dotychczasowy księgozbiór BG.

Przy ulicy Mickiewicza 2, w Miejskim Domu Kultury, biblioteka funkcjonowała

do 1987 roku. Wtedy do decyzją Urzędu Miejskiego w Jaworznie otrzymała budynek o łącznej powierzchni 300 m2 przejęty od kopalni „Jaworzno”. Posiadała wypożyczalnie dla dzieci i dorosłych, czytelnie ogólną, pracownie multimedialną i reprograficzną. W budynku Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaworznie mieściło się również Muzeum Miasta Jaworzna, które początkowo zwane Izbą Regionalną, w latach 1994-1998 należało do struktur biblioteki a obecnie stanowiącą samodzielną instytucję. Od roku 2007 Biblioteka Główna posiada nowoczesny, przestronny budynek umiejscowiony w jaworznickim rynku.

Księgozbiór i czytelnicy

W momencie otwarcia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaworznie otrzymała ona skromny księgozbiór liczący 2137 woluminów. W pierwszych latach funkcjonowania biblioteki liczba woluminów w bibliotece szybko wzrastała. Gromadzenie księgozbioru bibliotece i jej filiach  było na ogół związane z sytuacją ekonomiczną i polityczną w kraju. W okresie odbudowy zniszczeń wojennych, walki z analfabetyzmem, rozwojem przemysłu, biblioteka kupowała głównie książki z zakresu tak zwanej literatury  „produkcyjnej”, które nie były poczytne i zalegały regały biblioteczne. W latach pięćdziesiątych książki te zostały wycofane z księgozbioru. W latach 1949-1954 przybywało średnio 1500 tomów rocznie. Taki stan utrzymywał się do 1953 roku. Znaczny wzrost wpływu nowości do biblioteki zaobserwować można od 1955 roku. Ilość woluminów przekroczyła wówczas dziesięć tysięcy. Po 1957 roku nastąpiła decentralizacja zakupów, co pozytywnie wpłynęło na gromadzenie księgozbiorów biblioteki centralnej i istniejących już filii bibliotecznych. Zakupy dostosowane były do środowiska w jakim funkcjonowała biblioteka czyli głównie do ilości mieszkańców dzielnicy, ilości czytelników oraz ilości okolicznych szkół. Lata siedemdziesiąte to okres, w którym biblioteka znacznie wzbogaciła swój księgozbiór dzięki dużym wpływom nowości. Z kolei koniec lat osiemdziesiątych przyniósł spadek liczby kupowanych książek, co związane było z sytuacją ekonomiczną w Polsce, a szczególnie sytuacją w polskim księgarstwie. Lata dziewięćdziesiąte i pierwsze lata nowego stulecia, to czas trudnej sytuacji finansowej biblioteki mającej oczywiście wpływ na wzrost księgozbioru biblioteki.

Pomimo kłopotów finansowych mających wpływ na jakość, a szczególnie na ilość księgozbioru, Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworznie wraz ze swymi filiami przez niemal całą swą historię zajmowała wysoką pozycję w rankingach czytelniczych województw najpierw krakowskiego później śląskiego, utrzymując się zawsze w pierwszej trójce najlepszych bibliotek pod względem czytelnictwa miast do 100 tysięcy mieszkańców.